Shkruan:
Taxhudin Hamidi
Padyshim se kërkohet një disciplinë e gjerë e punës dhe hulumtimit drejtë mbrojtjes së teologjisë nga gabimet dhe kundërshtimet e teilogëve në rolin e filozofëve.
Dhe nga ana tjetër gjithashtu mbrojtja e teogjisë nga gabimet dhe kundërshtimet e filozofëve në rolin e teologëv apo islamistikëve.
Të cilat nxjerin nga feja vetëm aspektin e dëshiruar që e kultivojnë dhe e përputhin me eksperimente të thjesht apo ad-hok të pa vërtetuara historikisht dhe shkencërisht.
Kritika e Ibn Haldunit edhe në kohën elektronike sfidon shume programe universitare.
Ibn Haldun me tezën e tij paraqitet jo si mbrojtës i teologut apo filozofir por si mbrojtës i religjionit.
Kritika e Ibn Haldunit “hynor” të shkencave politike përmban një paradoks serioz:
Ai mbron religjionin kundër gabimeve të teologjisë dhe mbron filozofinë kundër gabimeve të filozofisë.
Mbrojtja e tij që ia bën religjionit themelohet nga vendosja e shpalljes dhe ligjit hynor si një burim përfundimtarë të besimit.
Ibn Haldun drejton kritikën e tij kundër filozofëve jo si filozof por, kundër filozofëve në rolin e tyre si teolog.
Teoria e mendimit të Ibn Haldunit në natyrën e njeriut dhe shoqëria rezultonë diturinë praktike të cilat dëshirojnë bashkësinë fetare islame dhe përçarja të cilat rrjedhin nga filozofija e vulgarizuar.
Muslimanët me shekuj kanë jetuar si antarë të bashkësisë fetare nën ombrellën e ligjit hynor.
Përderisa nuk haruan format e tjera të jetës shoqërore.
Në fakt se feja dhe ligji nuk mundet të ekzistojnë nëse nuk janë fortë të themeluar mbi bazën e solidaritetit
( revolucionit) shoqërorë.
(HIF-II, fq.75.)
Ilustrim nga veprat filozofike klasike të cilët argumentojnë mendimin dhe njohjen ” ligjika”.
Kjo njohje teologjike vazhdimisht është fokusuar në psrimet themelore të shtetit.
Shteti i drejtë dhe i ndërtuar në baza të shëndosha arsimore dhe morale ai mbron individin dhe shoqërinë si tërësi.
Të vjetërit të cilët kanë dashur të shpjegojnë virtitet e mbrojtura të mretërive në tërësi.
Pra edhe pse kanë qenë në numër më të vogës se sot, ata përsëri janë angazhuar në fiset, principatat dhe mbretëritë e tyre.
E gjith kjo duke kupruar se kuptimi i shoqërisë mbrenda një shteti të organizuar frymos ndjenjën njerzore dhe religjioze.
Ata filimisht kane rregulluar shtetin e tyre.
Nga dëshira për të rregulluar të mirat në shtetin e tyre ata fillimisht kanë rregulluar familjet e tyre.
Dëshira për të rregulluat familjet e tyre ata fillimisht kanë kultivuar personitetine tij.
Pra entuziazmi për të kultivuar personalitetin ata kanë pastruar zemrat e tyre.
Dëshira për të pastruar zemrat e tyre ata kanë kuptuar se duhet të jenë të sinqert me mendimet e tyre.
Dëshira për të qenë të sinqert në mendimet e tyre ata kanë zgjeruar njohjet (shkolla) e tyre.
Pra atëherë kur gjërat hulumtohen njohja bëhet komplet.
Kur mendimet bëhen të sinqerta zemrat e tyre pastrohen.
Kur zemrat pastrohen personaliteti i tyre kultivohet.
Pra kur personaliteti kultivohet familjet e tyre rregullohen.
E tani kur familjet e tyre rregullohen shtetet e tyre bëhen të udhëhequra si duhet.
Kur shtetet e tyre udhëheqen mirë atëherë e gjithë shoqëria është e mirë dhe e lumtur.
(xhxhxh!)