Përpjekjet e kryeministrit indian për të “shtypur” një dokumentar kritik të BBC-së tregojnë se sa i ndjeshëm është ai ndaj reputacionit të tij ndërkombëtar.
Dokumentari paraqet provat për argumentin se fanatizmi anti-myslimanë që karakterizon Indinë sot është i rrënjosur në vendimin e supozuar të Narendra Modit për të frenuar policinë në Gujarat në vitin 2002, duke u dhënë dorë të lirë rebelëve anti-myslimanë, duke çuar në vrasjen e qindra njerëz.
Pjesa e parë eksploron pogromin e vitit 2002 si themelin ideologjik të fuqisë dhe personalitetit politik të Modit. Pjesa e dytë analizon veprimet e qeverisë së Modit pas rizgjedhjes së tij në vitin 2019 dhe përpiqet të tregojë se si politika formale dhe dhuna joformale janë përdorur nga shteti për të reduktuar myslimanët në qytetarë të klasit të dytë. Ishte inkuadrimi i qartë i historisë së fundit të Indisë si “Modi kundër Muslimanëve të Indisë” i dokumentarit që ka zemëruar qeverinë e Modit.
Paradoksalisht, ky është një karakterizim që Modi dhe aleatët e tij e kanë përqafuar shpesh për avantazhin politik të brendshëm. Imazhi i Modit si një njeri i fortë hindu, i cili kishte nervat për të vendosur një pakicë të pakënaqur në vend të saj, e ka ndihmuar atë të fitojë dy mandate në detyrë dhe të ribëjë republikën në imazhin e tij mazhoritar. Pse atëherë qeveria qendrore nxori udhëzime për bllokimin e shumë videove në YouTube dhe postimeve në Twitter që ndanin lidhje me dokumentarin? Përse luajti “hack-a-mole” në internet dhe iu drejtua masave të dëshpëruara si kapja e laptopëve në kampuset universitare ku studentët po planifikonin të shfaqnin filmin?
Një arsye për këtë reagim ishte se filmi është prodhuar nga BBC. Shtetet post-koloniale do ta pranojnë pa dëshirë besueshmërinë e BBC-së, edhe pse e akuzojnë atë për mospërfillje ose, sipas zëdhënësit të qeverisë indiane, “një mendësi koloniale”. Kjo besueshmëri bazohet në kujtesën institucionale të BBC-së, aftësinë e saj për të arritur në arkivin e saj dhe për të prodhuar prova për narrativat e saj.
Në pjesën e parë, për shembull, na u shfaq një reportere e BBC-së, një grua e re e quajtur Jill McGivering, duke raportuar për trazirat dhe duke intervistuar Modin pas kësaj. Modi në emision këtu nuk është personi i rregulluar dhe i veshur me kostum me të cilin janë mësuar indianët që kur ai u bë kryeministër në vitin 2014. Ky është një Modi i ashpër dhe gati, i gatshëm të kapet në kamera duke qeshur dhe duke tallur një gazetare të re femër, dhe bën çmos për ta frikësuar atë. McGivering rishfaqet në dokumentar, 20 vjet më i vjetër, duke reflektuar mbi karizmin dhe kërcënimin e Modit. Ky personazh luan mirë me bazën e tij, por nuk është se si ky politikan i famshëm i ndërgjegjshëm për imazhin, i shumëfishuar dëshiron të mbahet mend.
Akoma më pak të mirëpritura janë pamjet dokumentare të ankthit të burrave dhe grave myslimanë që janë sulmuar, të humbur apo të burgosur. Burrat që mbrojnë Modin në këtë dokumentar theksojnë herë pas here gjykatat dhe tribunalet që e kanë pastruar atë nga konspiracioni kriminal. Ata flasin për nevojën e mbylljes, rëndësinë e ecjes përpara. Por dëshmia e Zakia Jafri, Mariam Ansari, Kismatun, Safoora Zargar dhe shumë të tjerë, e mbështetur nga videoklipet e myslimanëve që u nënshtrohen dhunës së tmerrshme, sjellin fantazmat që e bëjnë të pamundur “mbylljen”.
Historitë individuale të traumës dhe tragjedisë mund të diskreditohen duke cituar vendime shfajësuese të fituara në gjykatë, por kur këta zëra, të rrëmbyer nga dhimbja, bashkohen, siç kanë qenë këtu, ata bëhen një kor grek, një zëdhënës i një tragjedie që po shpaloset dhe myslimanë.
Këtë vit India pret samitin e G20. Modi ka shfrytëzuar momentin, në këtë vit parazgjedhor, për të shpallur udhëheqjen e afërt të Indisë në botë. Ai e ka konsideruar Indinë (dhe nënkuptuar, veten) si një lloj mentor universal, një Vishwaguru. Nuk është një pretendim që shkon mirë me një të kaluar të afërt të mbushur me fanatizëm. Modi ka përfituar dhe vazhdon të përfitojë elektoralisht nga reputacioni i tij si një njeri i fortë anti-mysliman, por fishkëllima e qenve është vetëm për konsum të brendshëm. Ai e di se një reputacion për spastrim etnik të supozuar e vë në rrezik pozitën gjeopolitike të Indisë.
Qeveria indiane tregton me faktin se vendet perëndimore do të anashkalojnë shumë për të bërë aleancë me një Indi demokratike si një kundërpeshë ndaj Kinës. Ish-sekretari i jashtëm i Britanisë, Jack Straw, thotë të njëjtën gjë në dokumentar, dhe drejtuesi aktual i këtij roli është përkulur për t’u distancuar nga rrëfimi i tij. James Cleverly përmendi pavarësinë e BBC-së si një mënyrë për të mohuar përgjegjësinë dhe theksoi angazhimin e qeverisë së tij për të investuar në Indi në çdo mënyrë të mundshme.
Menjëherë pasi u publikuan të dyja pjesët e dokumentarit, kryeministri Rishi Sunak u pyet në Dhomën e Komunave nëse ishte dakord me diplomatët e përmendur në dokumentar dhe me akuzën për spastrim etnik. Është e paarsyeshme të pritet që Sunak të komentojë mbi një dokumentar të diskutueshëm që përfshin një vend të madh dhe një aleat të mundshëm. Ai bëri përgjigjen e duhur në lidhje me politikën e vendosur që qeveria e Mbretërisë së Bashkuar nuk toleronte askund persekutimin politik.
Megjithatë, ai nuk u ndal me kaq. Ai vazhdoi duke thënë: “Nuk jam i sigurt se jam aspak dakord me karakterizimin që ka bërë zotëria i nderuar”. Kjo shkoi përtej devijimit diplomatik. Kjo sugjeroi që Sunak nuk u pajtua prerazi me pyetësin dhe dokumentarin që ai po citonte. Ndryshe nga Cleverly, ai zgjodhi të ofronte një mendim. Në faqet e internetit indiane, kjo u interpretua me saktësi si kryeministri britanik që vinte në mbrojtje të Modit. Nderimi në dukje i Sunak-ut ndaj narrativës së Modit, është provë, nëse ka pasur nevojë, për vlerën e dokumentarit historik dhe domosdoshmërinë e BBC-së. /The Guardian
Autori i këtij artikulli është historiani dhe shkrimtari Mukul Kesavan