Në një atmosferë solemniteti dhe respekti të thellë për trashëgiminë kombëtare, u zhvillua ceremonia e veçantë kushtuar ribotimit të veprës madhështore “Lahuta e Malcis” të At Gjergj Fishtës.
Të pranishëm në këtë ngjarje ishin përfaqësues të diasporës shqiptare, miq të kulturës, intelektualë, studiues dhe dashamirës të fjalës shqipe.
Në fjalën e tij përshëndetëse, kryetari i Shoqatës “Jehona e Malësisë”, z. Agron Dedivanaj, theksoi rëndësinë historike, kulturore dhe shpirtërore të kësaj vepre:
“Sot nuk përkujtojmë thjesht një libër — sot nderojmë një monument të shpirtit shqiptar. Lahuta e Malcis është fjalë, flamur dhe frymë kombëtare. Është gramatikë e shpirtit dhe busollë morale e një populli që e njeh veten përmes fjalës.”
Z. Dedivanaj nënvizoi se ribotimi i kësaj vepre është një akt mirënjohjeje ndaj historisë dhe përgjegjësie ndaj së ardhmes:
“At Gjergj Fishta nuk ishte vetëm poet, por arkitekt i shpirtit shqiptar. Ai na mësoi se pa kulturë s’ka komb, pa gjuhë s’ka kujtesë dhe pa ndërgjegje s’ka liri. ‘Lahuta’ nuk është thjesht art — është mision kombëtar.”
Një vend të veçantë në këtë ribotim ka edhe arti i kopertinës së re, realizuar me mjeshtëri nga artist dhe historian Nua Gjelaj, për të cilin Dedivanaj u shpreh:
“Kjo kopertinë nuk është thjesht dizajn — është dëshmi dashurie për kombin, është histori e gdhendur me dritë e simbol.”
Ngjarja u mbyll me një mesazh të fortë frymëzues nga kryetari i Shoqatës:
“Në çdo varg të Fishtës frymon shpirti i Shqipërisë. Le ta ruajmë këtë trashëgimi me përkushtim, sepse rrënjët janë shenjtëria e çdo populli.
Rroftë fjala shqipe, rroftë At Gjergj Fishta, rroftë ‘Lahuta e Malcis’ dhe rroftë Shqipëria kudo ku rreh zemra shqiptare!”
Ja fjalimi i plotë:
Të nderuar të pranishëm,
të nderuar anëtarë të Bordit të formuar për ribotimin e “Lahutës së Malcis”,
Përfaqësues të diasporës dhe miq të kulturës shqiptare,
Zonja dhe zotërinj, bashkëatdhetarë të dashur,
Në emër të Shoqatës “Jehona e Malësisë”, më lejoni që me nderim të thellë të përshëndes këtë nismë të shenjtë kulturore,
sepse sot nuk përkujtojmë thjesht një libër,
por sot nderojmë një monument të shpirtit shqiptar,
sot përulemi para At Gjergj Fishtës,
para “Lahutës së Malcis”,
veprës që është fjalë, flamur dhe frymë e kombit tonë.
Ky ribotim që do shpaloset para nesh, është ngjarje e madhe kombëtare, kulturore e shpirtërore.
Është një akt i kujtesës, një rikthim i ndërgjegjes, dhe një përkujtim i pavdekësisë shqiptare.
Fishta, me “Lahutën e Malcis”, nuk na la vetëm një vepër poetike –
na la një testament historik e moral, një program kombëtar në formë vargu.
Në çdo epokë, kombet e mëdha kanë pasur një libër që mishëron shpirtin e tyre.
Për ne shqiptarët, ajo vepër është “Lahuta e Malcis” –
një vepër që nuk flet vetëm për të kaluarën,
por që udhëzon të ardhmen.
At Gjergj Fishta nuk ishte thjesht poet,
ai ishte arkitekt i shpirtit shqiptar.
Ai kuptoi se pa kulturë s’ka komb,
se pa gjuhë s’ka kujtesë,
dhe se pa ndërgjegje s’ka liri të vërtetë
Prandaj duhet të kemi shumë kujdes, sepse
Në “Lahutën e Malcis”,
Fishta ngriti epopenë e lirisë shqiptare,
duke e kthyer historinë në letërsi të përjetshme dhe poezinë në dëshmi kombëtare.
Ai e bëri shqiptarin të flasë me dinjitet,
ta njohë veten,
të besojë në rrënjët e veta,
të ruajë gjuhën, dhe të mos harrojë kurrë se besa dhe nderi janë kushtetuta e shpirtit shqiptar.
Fishta nuk e shkroi “Lahutën” për artin,
por për ringjalljen e kombit.
Ai e pa fjalën si mjet ndërtimi kombëtar dhe si forcë morale.
Në një kohë kur Shqipëria nuk kishte institucione,
Fishta e ngriti penën si institucion i ndërgjegjes.
Në një kohë kur nuk kishte shtet,
ai ngriti fjalën si shtyllë kombi.
Në një kohë kur nuk kishte qeveri,
ai krijoi besimin te gjuha dhe kultura.
Në këtë vepër madhështore,
Fishta e bëri gjuhën shqipe të flasë me fuqinë e arsyes dhe elegancën e shpirtit.
Ai e ngriti shqipen në lartësinë e një gjuhe evropiane,
duke i dhënë asaj zë të pastër, gravitet moral dhe bukuri poetike.
Në vargjet e tij,
gjuha jonë është si mali — e fortë e krenare,
si nana — e butë e mëshireplotë,
si deti — e thellë dhe madhështore.
Prandaj “Lahuta e Malcis” nuk është vetëm letërsi.
Është gramatikë e shpirtit kombëtar.
Është katekizëm i shqiptarisë.
Është busoll morale e një populli që e njeh veten përmes fjalës.
Të nderuar të pranishëm,
ribotimi i sotëm është një akt mirënjohjeje ndaj historisë dhe përgjegjësie ndaj së ardhmes.
Në këtë botim të ri,
do të ndjehet dashuria për Fishtën, respekti për kulturën dhe përkushtimi ndaj kujtesës.
Një vend të veçantë në këtë ngjarje ka edhe arti I kopertinës së re,
e realizuar me përkushtim dhe mjeshtëri nga artisti dhe historiani Nua Gjelaj.
Kjo kopertinë nuk është vetëm dizajn —
është dëshmi e dashurisë për kombin,
është histori e gdhendur me dritë e simbol.
Në të shohim male, flamur, lahutë dhe shpirt shqiptar —
të ndërthurura në një harmoni të shenjtë.
Nga Nua Gjelaj nuk pritej më pak,
sepse ai nuk pikturon me dorë,
por me shpirt të rrënjosur në atdhe.
Ribotimi i “Lahutës së Malcis” është ringjallje e kujtesës kombëtare,
është rikthim i dinjitetit të fjalës shqipe,
është betim se historia jonë s’do të shuhet kurrë.
Në një kohë ku bota rrezikon të humbasë rrënjët,
Fishta na mëson se rrënjët janë shenjtëria e çdo populli.
Në një kohë kur identitetet zbehen,
“Lahuta” na kujton se identiteti nuk blihet, por ruhet.
Të dashur bashkëkombës,
Fishta nuk është vetëm kujtesë —
ai është udhëzues.
“Lahuta e Malcis” nuk është vetëm art —
është mision.
Ajo nuk flet vetëm për të kaluarën —
por për përgjegjësinë që kemi për ta ruajtur të ardhmen shqiptare.
Në çdo varg të Fishtës gjendet një zë që na thërret:
Mos e harro kush je!
Mos e humb shpirtin!
Mos e ul flamurin!
Sepse Shqipëria nuk është vetëm tokë –
është kulturë, është gjuhë, është dashuri, është përjetësi.
⸻
Në emër të Shoqatës “Jehona e Malësisë”,
ju falënderoj për këtë nismë, për respektin dhe për dashurinë ndaj trashëgimisë sonë.
Le ta ruajmë këtë vepër siç ruhen reliket e shenjta,
sepse në çdo varg të saj frymon shpirti i Shqipërisë.
⸻
Rroftë Fjala Shqipe!
Rroftë At Gjergj Fishta!
Rroftë “Lahuta e Malcis”!
Rroftë Shqipëria dhe bijtë e saj kudo që janë!
Faleminderit!