BOTA

Konflikti Iran-Izrael/ Si ka nisur lufta nën hije prej dekadash?

Izraeli nisi një sulm në tokën iraniane të premten, një luftë e gjatë kjo, por e mbetur në hije e që ka shpërthyer tani “në shesh”. Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu ishte zotuar se vendi i tij do të përgjigjej pasi Irani goditi me dronë dhe raketa në Izrael më 13 prill. Veprimi i Teheranit ishte një hakmarrje për një sulm të dyshuar ajror izraelit në kompleksin e ambasadës së Teheranit në Damask më 1 prill.

Shkëmbimet janë pjesë e një përshkallëzimi më të gjerë që nga fillimi i luftës në Gaza vitin e kaluar, por armiqësia e dy kombeve shtrihet pas dekadash, përmes një historie luftërash në hije dhe sulmeve klandestine nga toka, deti, ajri dhe hapësira kibernetike.

1979- Udhëheqësi properëndimor i Iranit Mohammed Reza Shah, i cili e konsideronte Izraelin si aleat, u rrëzua nga pushteti në një Revolucioni Islamik që instalon një regjim të ri teokratik me kundërshtimin ndaj Izraelit.

1982- Ndërsa Izraeli pushton Libanin, Garda Revolucionare e Iranit punon me kolegët myslimanë shiitë atje për të ngritur Hezbollahun. Izraeli përfundimisht do ta shohë grupin e armatosur si kundërshtarin më të rrezikshëm në kufijtë e tij.

1983- Hezbollahu i mbështetur nga Irani përdor bomba vetëvrasëse për të dëbuar forcat perëndimore dhe izraelite nga Libani. Në nëntor, një makinë e mbushur me eksploziv hyn në selinë e ushtrisë izraelite. Izraeli më vonë tërhiqet nga pjesa më e madhe e Libanit.

1992-94- Argjentina dhe Izraeli akuzojnë Iranin dhe Hezbollahun se qëndrojnë pas sulmeve vetëvrasëse në ambasadën e Izraelit në Buenos Aires në 1992 dhe një qendër hebraike në qytet në 1994, secila prej të cilave vrau dhjetëra njerëz. Irani dhe Hezbollahu mohojnë përgjegjësinë.

2002- Zbulimi se Irani ka një program sekret të pasurimit të uraniumit ngjall shqetësimin se po përpiqet të ndërtojë një armë bërthamore, të cilën ai e mohon. Izraeli kërkon veprime të ashpra kundër Teheranit.

2006- Izraeli lufton Hezbollahun në një luftë njëmujore në Liban, por nuk është në gjendje të shtypë grupin e armatosur rëndë.

2009- Në një fjalim, Udhëheqësi Suprem i Iranit Ayatollah Ali Khamenei e quan Izraelin “një kancer të rrezikshëm dhe fatal”.

2010- Stuxnet, një virus kompjuterik me qëllim të keq që besohet gjerësisht se është zhvilluar nga Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli, u përdor për të sulmuar një objekt të pasurimit të uraniumit në vendin bërthamor Natanz të Iranit. Ishte sulmi i parë kibernetik i njohur publikisht ndaj makinerive industriale.

2012- Shkencëtari iranian bërthamor Mostafa Ahmadi-Roshan u vra nga një bombë e vendosur në makinën e tij nga një motoçiklist në Teheran. Një zyrtar i qytetit fajësoi Izraelin për sulmin.

2018- Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu përshëndet tërheqjen e presidentit amerikan Donald Trump nga marrëveshja bërthamore e Iranit me fuqitë botërore pas vitesh lobimi kundër, duke e quajtur vendimin e Trump “një lëvizje historike”. Në maj, Izraeli thotë se kishte goditur infrastrukturën ushtarake iraniane në Siri, ku Teherani po mbështeste Presidentin Bashar al-Assad në luftën civile, pasi forcat iraniane atje hodhën raketa në Lartësitë Golan të pushtuara nga Izraeli.

2020- Izraeli mirëpret vrasjen e gjeneralit Qassem Soleimani, komandant i krahut të jashtëm të Gardës Revolucionare të Iranit, në një sulm me dron amerikan në Bagdad. Irani kundërpërgjigjet me sulme raketore në bazat irakiane që strehojnë trupat amerikane. Rreth 100 personel ushtarak amerikan u plagosën.

2021- Irani fajëson Izraelin për vrasjen e Mohsen Fakhrizadeh, i parë nga shërbimet e inteligjencës perëndimore si truri i një programi të fshehtë iranian për të zhvilluar aftësinë e armëve bërthamore. Teherani ka mohuar prej kohësh çdo ambicie të tillë.

2022- Presidenti i SHBA Joe Biden dhe kryeministri izraelit Yair Lapid nënshkruajnë një premtim të përbashkët për të mohuar armët bërthamore të Iranit në një shfaqje uniteti nga aleatët e ndarë për një kohë të gjatë rreth diplomacisë me Teheranin. Ndërmarrja, pjesë e një “Deklarate të Jerusalemit” që kurorëzon vizitën e parë të Biden në Izrael si president, erdhi një ditë pasi ai i tha një stacioni televiziv lokal se ishte i hapur për përdorimin e forcës “mënyrën e fundit” kundër Iranit, një lëvizje e dukshme drejt akomodimit të thirrjeve të Izraelit për një “kërcënim të besueshëm ushtarak” nga fuqitë botërore.

2024- Një sulm ajror i dyshuar izraelit në kompleksin e ambasadës iraniane në Damask vret shtatë oficerë të Gardës Revolucionare Islamike, duke përfshirë dy komandantë të lartë. Izraeli as e konfirmoi dhe as nuk e mohoi përgjegjësinë. Irani përgjigjet me një breshëri dronësh dhe raketash në një sulm të paprecedentë të drejtpërdrejtë në territorin izraelit më 13 prill. Kjo e shtyu Izraelin të nisë një sulm në tokën iraniane më 19 prill, thanë burime të njohura me këtë çështje.

Related posts

Papa thirrje Rusisë të rikthimin e marrëveshjes së grurit të Detit të Zi

admin

Berlusconi shpallet i pafajshëm në gjyqin për festat e tij “Bunga Bunga”

admin

Samiti BE-Ballkani Perëndimor/ Kurti nuk merr pjesë fizikisht, do të dërgojë video-mesazh

Gjyla Halili